آتشی که به جان منطقه حافظت شده ارسباران آذربایجان شرقی افتاده، نه تنها قسمتی از زیبایی های طبیعی و خدادادی ایران را نابود می کند، بلکه با خود آرزوهای مسئولان درباره این منطقه را خاکستر خواهد کرد. این خبر پیرامون آتش سوزی منطقه حافظت شده ارسباران نگارش شده است.

زیبایی که در حال نابودی است

در شرایطی که یونسکو 14 تیرماه امسال بر جهانی شدن جنگل های هیرکانی در ایران مهر تایید زد و 10 روز بعد محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی اعلام کرد که «با توجه به محدودیت هایی که در سهمیه بندی یونسکو برای ثبت های جهانی ایجاد شده می توانیم پرونده منطقه حافظت شده ارسباران آذربایجان شرقی را نیز به پرونده جنگل های هیرکانی الحاق کنیم»، اکنون جنگل های ارسباران در آتش می سوزند و مشخص نیست این آتش سوزی تا چه حد امتیازاتی را که می توانستند جهانی شدن این محوطه طبیعی را نهایی کنند، خاکستر می کند! اما نخستین قدم ها برای جهانی شدن ارسباران از 29 مرداد 1393 برداشته شد، زمانیکه این محوطه طبیعی به شماره 204 در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شد و بعد از آن در اسفند 94 طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور به دعوت میراث جهانی یونسکو، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (iucn) و شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی (ایکوموس) و با هدف بررسی دو پرونده فرهنگی نامزدشده از طرف ایران برای ثبت در فهرست جهانی راهی پاریس شد تا در کنار یک پرونده دیگر منطقه حفاظت شده ارسباران را به عنوان یکی از کاندیداهای ثبت جهانی بررسی کنند. بعد از آن جلسه در طول دو سال بعد از آن، چندین بار این پرونده برررسی و اظهارنظرهای کارشناسی مطرح شد تا اینکه اردیبهشت 1396 اعلام شد، «با پذیرش مرحله نخست پرونده نامزد ثبت جهانی منطقه حفاظت شده ارسباران از سوی یونسکو و ارسال آن به اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، دو پایگاه پژوهشی در آذربایجان شرقی ایجاد می شود.» با نهایی شدن انتخاب پرونده «منطقه حفاظت شده جنگل های ارسباران» در بهمن ماه سال گذشته، این پرونده به یونسکو ارسال شد. در ادامه بررسی ها اواخر مهر 1396 ارزیابان یونسکو به ایران آمدند تا این محوطه طبیعی و تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی بررسی کنند. سرانجام منطقه حفاظت شده ارسباران در 2017 به عنوان میراث طبیعی ایران به یونسکو معرفی شد. جهانی شدن محوطه ارسباران تا چند ماه بعد مسکوت ماند تا اینکه با جهانی شدن «جنگل های هیرکانی» در چهل و سومین اجلاس یونسکو در تیر امسال، طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در نشست خبری ثبت جهانی جنگل های هیرکانی که دوشنبه 23 تیر در سازمان میراث فرهنگی برگزار شد، با بیان اینکه یونسکو از سه سال گذشته، محدودیت هایی را برای ثبت جهانی در نظر گرفته و هر کشور می تواند فقط یک سهمیه «طبیعی»، یا «فرهنگی» یا «منظر فرهنگی» در سال داشته باشد، توضیح داد: «در آینده این امکان وجود دارد که اگر کشور آذربایجان قصد اضافه کردن بخش جنگل های هیرکانی خود به پرونده ایران را داشته باشد، برای یکپارچه کردن این پرونده و جنگل ها، پرونده ارسباران را نیز به پرونده هیرکانی اضافه کنیم، در واقع این امکان برای یکپارچه کردن جنگل ها یکپارچه تر پیشنهاد می شود.» حالا مشخص نیست با شرایط کنونی و آتش سوزی منطقه حافظت شده ارسباران، سرانجام جهانی شدن این محوطه طبییعی به کجا برسد. منطقه حفاظت شده ارسباران را نگین تنوع زیستی ایران می دانند، یکی از برجسته ترین نقاط تنوع زیستی کشور که با وجود داشتن کمتر از پنج صدم مساحت کشور بیش از 13 درصد پوشش گیاهی ایران را در خود جای داده و 29 درصد از پستانداران، 44 درصد پرندگان ایران، 32 درصد از دوزیستان، 9 درصد آبزیان و 20 درصد خزندگان کشور در آن زندگی می کنند. منطقه ارسباران در مقیاس جهانی نیز به تنهایی معادل 34 درصد پوشش گیاهی کشور ارمنستان، 25 درصد از پوشش گیاهی کشور آذربایجان، 25 درصد پوشش گیاهی فرانسه، 25 درصد پوشش گیاهی گرجستان و 17 درصد پوشش گیاهی کشور ایتالیااست. این منطقه در سال 1977 با پیگیری سازمان محیط زیست به عنوان «ذخیره گاه زیست کره» در برنامه انسان و کره مسکون یونسکو (MAP) ثبت شد.